شناسایی و تشخیص انواع روغن و دانه های روغنی تراریخته(GMO) در آزمایشگاه تخصصی ویرومد
ارگانیسم اصلاحشده ژنتیکی (GMO) به موجودی اطلاق میشود که با استفاده از تکنیکهای مهندسی ژنتیک در آن تغییرات ژنتیکی ایجاد شده و ژنوم آن با اضافه کردن یک توالی DNA خارجی، تغییر می یابد.
محصولات تراریخته دارای ویژگیهای جدیدی هستند که معمولاً در طبیعت یافت نمیشوند، مانند مقاومت در برابر پاتوژنهای خاص یا تحمل به سموم و علفکشها (مانند محصولات Round-up Ready مقاوم در برابر گلایفوسیت).
برای انتقال ژن های هدف به گیاه از توالی های آغازگر و خاتمه دهنده ویروسی و باکتریایی که به طور طبیعی گیاهان را آلوده میکنند استفاده میشود. پروموتور S 35 ویروس موزاییک گل کلم (CaMV) و خاتمه دهنده Nos از باکتری Agrobacterium tumefaciens دو توالی مورد استفاده در انتقال ژن های هدف به گیاه هستند.
تولید محصولات تراریخته از مزایای اقتصادی زیادی برخوردار است. در اواسط دهه 90، صنعت کشاورزی محصولات تراریخته را در مقیاس وسیع معرفی کرد که عمدتاً محصولات دستکاری شده ژنتیکی (تراریخته) مانند سویا، ذرت، پنبه و دانه های روغنی را در بر میگرفت. تا سال 2016، سطح زیر کشت جهانی اختصاص یافته به این محصولات بالغ بر 185 میلیون هکتار بود. طبق آمار در سال 2019، سویای تراریخته حدود 50 درصد از کل منطقه گیاهان رشد یافته بیوتکنولوژیکی را تشکیل می داد. و روغن های تهیه شده از این سویای تراریخته حدود 28 درصد مصرف روغن نباتی جهان را شامل می شد.
در مورد ایمنی مخصولات تراریخته بحث وجود دارد. ولی تاکنون هیچ دلیل علمی مبنی بر مضر بودن آن ارائه نشده است. شوراهای متعددی در سراسر جهان قوانینی را برای وجود GMOs در محصولات غذایی به اجرا گذاشته اند. بر طبق این قوانین هر نوع غذا یا ماده غذایی مشتق شده از GMO باید به وضوح برچسب گذاری شود. برای عملی ساختن قانون برچسبگذاری مواد غذایی، تکنیک دقیق تشخیص مورد نیاز است.
در حال حاضر روش های استاندارد تشخیص محصولات تراریخته بر اساس تکنیک های مولکولی انجام میشود (مانند واکنش زنجیره ای پلیمراز (PCR)).
در روش PCR. از توالی پروموتور S 35 ویروس موزاییک گل کلم (CaMV) و خاتمه دهنده Nos از باکتری Agrobacterium tumefaciens برای شناسایی محصولات تراریخته استفاده میشود.
با این حال، مشکلات متعددی در به دست آوردن DNA قابل تکثیراز مواد روغنی وجود دارد و انجام آن مستلزم وجود نیروی متخصص و تجهیزات آزمایشگاهی پیشرفته است. زیرا فرآیند تصفیه (چه فیزیکی و چه شیمیایی) در اکثر روغنهای گیاهی انجام می شود و در طی آن، عملیات حرارتی اعمال شده، استفاده از خاک رس فعال و تغییرات pH با استفاده از اسیدهای آلی و هیدروکسید سدیم ممکن است ساختار DNA را تحت تاثیر قرار دهد.
علاوه بر این، حضور مهارکنندههای PCR از جمله اسیدهای چرب، توانایی به دست آوردن قطعات DNA قابل تکثیر را به شدت کاهش می دهد. مشکل دیگری که باید در نظر گرفت، مقدار اندک DNA در روغن های گیاهی است.
بنابراین در دسترس بودن یک روش قابل اعتماد برای استخراج DNA قابل تکثیر از روغنهای گیاهی تصفیهشده برای حل موفقیتآمیز این چالش ضروری است.
در این رابطه آزمایشگاه تخصصی ویرومد پس از چندین ماه تحقیق توانسته است با کمک نیروهای متخصص و استفاده از تجهیزات پیشرفته روشی اختصاصی برای تشخیص تراریختگی در انواع روغن های خوراکی و دانه های روغنی به دست آورد و این خدمت را به جامعه صنایع غذایی و دانشگاهی کشور ارائه نماید.
